Okul Reddi: Ayrılık Kaygısı, Sosyal Kaygı ve Okul Fobisi

Okulların açılmasıyla birlikte birçok aile aynı sorunla karşılaşır: Çocuk okula gitmek istemez, kapıda ağlar, anneye sıkı sıkıya sarılır ya da kararlı bir şekilde sınıfa girmeyi reddeder. Bu durum ailelerde ciddi bir kaygı yaratır. Oysa ki “okul reddi” dediğimiz bu tablo, farklı psikolojik sebeplerin bir yansıması olabilir. En sık görülen nedenler arasında ayrılık kaygısı, sosyal kaygı ve okul fobisi bulunur.

Ayrılık Kaygısı Nedir? Bebeklerde Ayrılık Kaygısı ve Belirtileri

Ayrılık kaygısı nedir? Çocuğun kendisini güvende hissettiği kişiden ayrılmak istememesi ve ayrıldığında kötü bir şey olacağına inanmasıdır.

• Bebeklerde ayrılık kaygısı genellikle 8–9. ayda başlar.
• Bebeklerde ayrılık kaygısı belirtileri arasında ağlama, uyku bozukluğu, anneye aşırı bağlılık vardır.
• Bebeklerde ayrılık kaygısı ve uyku sorunları, gece sık uyanma ve annesiz uyuyamama şeklinde görülebilir.

Bebeklerde Ayrılık Kaygısı Ne Zaman Başlar, Ne Zaman Biter?

• Bebeklerde ayrılık kaygısı ne zaman başlar? Çoğunlukla 8–9 ay civarında.
• Bebeklerde ayrılık kaygısı ne zaman biter? Genellikle 2–3 yaş arasında azalır.
• Ancak bazı çocuklarda 18 ay ayrılık kaygısı ve hatta 4 yaş ayrılık kaygısı devam edebilir.

Çocuğun Ayrılık Kaygısı ve Okula Uyum Süreci

Okul çağında hâlâ yoğun şekilde ayrılık kaygısı yaşayan çocuklar, sınıfa girmekte zorlanabilir. Çocuğun ayrılık kaygısı ile baş edebilmesi için:

• İlk günlerde anne sınıfta, sonraki günlerde okulda kısa süreli bekleyebilir.
• Ancak 2 hafta sonunda kararlı bir şekilde sınıfa tek başına girmesi hedeflenmelidir.
• 1 ay sonunda hâlâ yoğun kaygı devam ediyorsa uzman desteği gerekir.

Sosyal Kaygı Nedir? Sosyal Kaygı Belirtileri ve Okula Etkisi

Sosyal kaygı nedir? Bireyin sosyal ortamlarda hata yapma, yargılanma ya da alay edilme korkusudur.

• Sosyal kaygı belirtileri: Kızarma, titreme, sınıfta konuşmaktan kaçınma, kalabalıkta huzursuzluk.
• Sosyal kaygı bozukluğu belirtileri bu semptomların sürekli ve yoğun hale gelmesidir.
• Ergenlerde sosyal kaygı özellikle lisede okul reddine sebep olabilir.

Sosyal Kaygı Bozukluğu ve Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği

Çocuk ya da ergenlerde sosyal kaygı düzeyini ölçmek için kullanılan en yaygın testlerden biri Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği’dir.

• Liebowitz sosyal kaygı ölçeği puanlama ile kaygının düzeyi belirlenir.
• Ergenler için sosyal kaygı ölçeği de lise çağındaki gençlerde sosyal kaygıyı anlamada faydalıdır.

Okul Fobisi Nedir? Çocuklarda Okul Fobisi Belirtileri

Okul fobisi nedir? Çocuğun okula gitmekten yoğun korku duymasıdır.

• Okul fobisi belirtileri: Karın ağrısı, mide bulantısı, baş ağrısı, sabahları okula gitmemek için ağlama.
• Çocuklarda okul fobisi çoğunlukla kötü bir deneyim sonrası gelişir (zorbalık, öğretmenden korkma, vb.).
• Okul fobisi nedenleri arasında olumsuz okul deneyimleri, aile içi kaygılar ve ayrılık kaygısı öne çıkar.
• Okul fobisi lise ve ergenlerde okul fobisi de görülebilir.

Okul Fobisi Nasıl Geçer? Çocuğa ve Öğretmene Öneriler

• Okul fobisi olan çocuğa nasıl davranmalı? Çocuğu zorla sınıfa sokmamak, küçük adımlarla sürece alıştırmak gerekir.
• Okul fobisi olan çocuğa öğretmen nasıl davranmalı? Şefkatli, anlayışlı ve destekleyici olmak çok önemlidir.
• Okul fobisi ne kadar sürer? Çocuğun kişilik yapısına ve ebeveyn tutumuna göre değişir, ancak destek alınmazsa uzun sürebilir.
• Okul fobisi tedavisi: Psikolojik destek, öğretmen–ebeveyn iş birliği, gerekirse terapi.

Çocuklarda Okul Korkusu: Okula Başlama ve Yalnız Kalma Kaygısı

Okul fobisi ile birlikte en sık rastlanan kavramlardan biri de okul korkusudur.

• Çocuklarda okul korkusu nedir? Çocuğun okula gitmekten korkması, ayrılma kaygısı ve başarısızlık kaygısıyla birleşebilir.
• Okula gitme korkusu ve okulda yalnız kalma korkusu adaptasyonu zorlaştırır.

Ebeveynler Okul Fobisi ve Ayrılık Kaygısı Karşısında Ne Yapmalı?

• Ayrılığı uzun vedalaşmalara çevirmeyin.
• Sabah ağlıyor diye geri dönmeyin.
• Öğretmenle iş birliği yapın.
• Çocuğunuzun yaşadığı kaygıyı küçümsemeyin.
• 1 ay içinde okul reddi devam ediyorsa bir uzmandan destek alın.

Sonuç: Okul Reddinde Uzman Desteği Ne Zaman Gerekir?

Okul reddi, çoğu zaman geçici bir süreçtir. Bebeklerde ayrılık kaygısı, sosyal kaygı ve okul fobisi farklı nedenlerle ortaya çıkabilir ama hepsinin çözümü vardır.

Eğer süreç uzuyorsa ve çocuğunuz günlük hayatını etkileyecek düzeyde zorlanıyorsa, bir çocuk psikoloğu ya da psikiyatristten destek almak en doğru adım olacaktır.