Özünü Sevmək Yox, Özünü Qəbul Etmək: Özünə Hörmətin Gücü
Özünə Hörmət Nədir?
Sən özünə nə qədər dəyər verirsən?
Tək qalanda, daxili səsin sənə nə deyir?
Əksəriyyətimiz fərqinə varmadan özünə hörmət mövzusunda çətinlik yaşayırıq.
Bəzən səhv edirik, bəzən özümüzü kifayət qədər yaxşı hiss etmirik, bəzən də yalnız başqalarının təsdiqi ilə hərəkət edirik.
Bu davranışların kökündə isə bir sual yatır:
“Mən dəyərləyəmmi?”
Əslində özünə hörmət, bu suala verdiyin cavabın gücüdür.
Özünə Hörmətin Mənası
Özünə hörmət — insanın öz varlığını dəyərli hesab etməsi, səhvlərinə baxmayaraq özünü qəbul edə bilməsidir.
Yəni başqalarının səni necə gördüyündən asılı olmayaraq, öz gözündə dəyərli olduğunu bilmək deməkdir.
Yüksək özünə hörmətə sahib insan:
- səhv etdikdə özünü təhqir etmir,
- uğursuzluğu şəxsiyyətinə deyil, prosesə bağlayır,
- özünü olduğu kimi qəbul edir və başqalarına da eyni hörməti göstərir.
Özünə hörmət — insanın özünə qarşı dürüst ola bilməsidir:
nə artıq, nə əskik… sadəcə olduğu kimi.
Psixologiyada Özünə Hörmət Nədir?
Psixologiyada bu anlayış “mənlik hörməti” (self-esteem) adlanır.
Yəni insanın özünü necə gördüyü və bu dəyərə nə qədər inanmasıdır.
Özünə güvən, özünə hörmətin bir hissəsidir, amma onun yerinə keçmir.
Çünki özünə hörmət yalnız “bacarıram” demək deyil — “bacarmasam da dəyərləyəm” deyə bilməkdir.
Bu dəyərin təməli uşaq yaşlarında formalaşır.
Sevgi ilə böyüyən uşaq “Məni sevirlər, deməli dəyərləyəm.” mesajını alır.
Daim tənqid edilən, başqaları ilə müqayisə olunan uşaq isə “Yalnız mükəmməl olanda dəyərləyəm.” inancını daşıyır.
Və bu inanc, böyüdükcə onun daxili səsini formalaşdırır.
Özünə Hörmət Niyə Vacibdir?
Özünə hörmət — səssiz, amma həyatı formalaşdıran bir qüvvədir.
Öz dəyərini bilən insan:
- uğursuzluqlardan tez toparlanır,
- özünü günahlandırmaq yerinə həll axtarır,
- münasibətlərdə sərhəd qoya bilir,
- duyğusal sabitliyini qoruyur,
- həyata ümidlə baxır.
Aşağı özünə hörmət isə insanın iç balansını pozur.
Belə insan ya özünü sübut etməyə çalışır, ya da tamamilə geri çəkilir.
Hər iki halda da həqiqi “mən” kölgədə qalır.
Aşağı Özünə Hörmətin Əlamətləri
Aşağı özünə hörmət bəzən sakit bir səs kimi gizlənir.
Bəzən isə mükəmməllik pərdəsi altında.
Əgər tez-tez:
- “Yenə alınmadı.”, “Mən bacarmıram.” deyirsənsə,
- hər qərarında başqasının təsdiqini gözləyirsənsə,
- sosial mediada özünü başqaları ilə müqayisə edirsənsə,
- kiçik səhvlərə görə özünə sərt davranırsansa,
- “yox” deyə bilmirsənsə,
- öz ehtiyaclarını daim ertələyirsənsə —
deməli, özünə hörmət üzərində işləməyin vaxtıdır.
Yüksək Özünə Hörmətə Sahib İnsanların Xüsusiyyətləri
Özünə hörmətli insanlar:
- uğurlarını kiçiltməz, əməklərinə dəyər verər,
- səhvlərindən dərs alar, amma özlərini cəzalandırmazlar,
- sərhəd qoya bilərlər,
- dəyərlərini tanıyar və qoruyarlar,
- başqalarını dinləyər, amma özünü itirməzlər.
Ən vacibi — başqalarının təsdiqi olmadan da özlərini dəyərli hiss edə bilərlər.
Özünə Hörmət və Özünə Güvən Arasındakı Fərq
Bu iki anlayış tez-tez qarışdırılır.
- Özünə güvən — “Bunu bacararam.” deməkdir.
- Özünə hörmət isə — “Bacarmasam da dəyərləyəm.” deməkdir.
Yəni biri fəaliyyətlə, digəri isə varlıqla bağlıdır.
Uğursuzluq anında özünə hörmətini qorumaq — həqiqi daxili gücdür.
Uşaqlarda Özünə Hörmət Necə Formalaşır?
Uşaqlar özünə hörməti eşitdikləri sözlərdən yox, gördükləri davranışlardan öyrənirlər.
Valideynlər üçün bir neçə əsas qayda:
- Qiyaslamayın: “Niyə bacın kimi deyilsən?” demək öz dəyər hissini zəiflədir.
- Davranışı deyil, şəxsiyyəti tənqid etməyin: “Bu davranış doğru deyildi.”
- Səyini görün: “Bu dəfə çox çalışdın, fərqinə vardım.”
- Hisslərini basdırmayın — ağlamaq, əsəbiləşmək normaldır.
- Məsuliyyət verin: hər öhdəlik, “bacarıram” hissini artırır.
Uşaq şərtsiz qəbul gördükcə, böyüdükdə də özünü olduğu kimi qəbul edən bir fərd olur.
Özünə Hörmət Necə Qazanılır?
Özünə hörmət zamanla və təcrübə ilə formalaşır.
Aşağıdakı addımlar bu prosesi dəstəkləyə bilər:
- Daxili səsini dinlə.
Sən özünə nələr deyirsən?
“Alınmadı” yerinə “Öyrənirəm, inkişaf edirəm.” deməyi seç. - Kiçik uğurlarını qeyd et.
Bir işi tamamlamaq, birinə yaxşı davranmaq — hamısı özünə hörmətin sübutudur. - Sərhəd qoymağı öyrən.
“İndi buna vaxtım yoxdur.” demək hörmətsizlik deyil — özünü qorumaqdır. - Müqayisəni dayandır.
Hər kəsin yolu və ritmi fərqlidir. Öz dəyərlərinə əsaslan. - Özünə şəfqət göstər.
Səhvlərinə qarşı yumşaq ol. Özünə, sevdiyin bir insana göstərəcəyin anlayışı göstər. - Lazım gələrsə, mütəxəssis dəstəyindən yararlan.
Bəzən bu inancın kökü çox dərindir. Psixoterapiya, daxili dəyərləri yenidən qurmaqda çox faydalıdır.
Özünə Hörməti Gücləndirmək Üçün Kiçik Addımlar
- Hər səhər aynaya bax və de:
“Bu gün yetərliyəm. Əlimdən gələni edəcəyəm.”
- Həftədə bir günü “özümə qayğı günü” elan et.
Yürüş, kitab, səssizlik — nə səni rahatladırsa, onu et. - Günün sonunda “kiçik qələbə gündəliyi” tut.
Uğurlarını yaz. Zamanla bu, sənin dəyərinin sübutuna çevriləcək.
Özünə Hörmət və Eqo Arasındakı Sərhəd
Yüksək özünə hörmət eqo deyil.
Ego deyir: “Mən hamıdan üstünəm.”
Özünə hörmət deyir: “Mən dəyərliyəm — digərləri də.”
Kendinə hörmət edən insan başqasına da hörmət göstərə bilir.
Sərt və tənqidi zihin ətrafına da sərtləşir, mərhəmətli zihin isə dünyanı yumşaldır.
Son Söz: Özünə Hörmət — Daxili Gücün Səssiz Forması
Özünə hörmət nə uğurla, nə görünüşlə, nə də başqalarının fikri ilə ölçülür.
Bu, özünlə qurduğun ən dərin münasibətdir.
Özünə qarşı anlayışlı olmaq, səhvlərini bağışlamaq və güclü tərəflərini görməkdir.
Bir gün özünü yetərsiz hiss etsən, sadəcə bunu xatırla:
“Mən natamam deyiləm, sadəcə inkişaf prosesindəyəm.” 🌿
Və inkişafın ilk addımı — özünə hörmətdir.