Uşaqlarda Depressiya

Uşaqlıq dövrü — oyun, kəşf və öyrənmə ilə dolu, həyatda ən saf mərhələlərdən biridir. Lakin hər bir uşaq bu dövrü eyni dərəcədə rahat və xoşbəxt şəkildə yaşaya bilmir. Bəzi uşaqlarda dərin kədər, istəksizlik, ümidsizlik və həyatdan zövq ala bilməmək kimi hallar müşahidə olunur. Bu vəziyyət davamlı xarakter aldıqda və uşağın gündəlik həyatına mənfi təsir göstərməyə başladıqda, artıq uşaqlarda depressiyadan danışmaq olar.

Bir çox valideyn depressiyanı yalnız böyüklərə məxsus bir problem kimi qəbul edir. Halbuki uşaqlıq depressiyası da geniş yayılmış və ciddi bir psixoloji sağlamlıq pozuntusudur. Depressiyanın vaxtında müəyyənləşdirilməsi, doğru başa düşülməsi və mütəxəssis yardımı ilə müdaxilə olunması, uşağın emosional bərpasında və psixoloji inkişafında həlledici rol oynayır.

Görüş Təyin Et Tez-Tez Verilən Suallar
🔒 Məxfilik və Etik Prinsiplər
🎓 Uşaq Psixoloqu
🗓 ️İlk Görüş: Qiymətləndirme

Uşaqlarda Depressiya Nədir?

Uşaqlarda depressiya — uşağın uzun müddətli kədər, ümidsizlik və istəksizlik hissi yaşaması, əvvəllər zövq aldığı fəaliyyətlərdən uzaqlaşması və gündəlik həyatdakı fəaliyyət qabiliyyətinin azalması ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu hal sadəcə qısa müddətli kefsizlik və ya məyusluq deyil; davamlı xarakter daşıyan, emosional və davranış səviyyəsində dəyişikliklərə səbəb olan psixoloji bir pozuntudur. Depressiyada olan uşaq bəzən oyun oynamaz, dostları ilə maraqlanmaz, ailə üzvlərindən uzaqlaşar və emosional baxımdan qapanar. Bu səbəbdən, erkən müşahidə və dəstək uşağın psixoloji sağlamlığı üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.

Çocuklarda kaygı üzerine görsel

Uşaqlarda Depressiyanın Əlamətləri

Uşaqlarda depressiyanın əlamətləri yaş qrupuna görə dəyişə bilər. Lakin ən çox rast gəlinən göstəricilər bunlardır:

  • Davamlı kədərli və ya ağlamağa meyilli əhval
  • Oyunlara və sevdiyi fəaliyyətlərə marağın azalması
  • Məktəb nailiyyətlərində enmə
  • Yuxu və iştaha dəyişiklikləri
  • Qıcıqlanma və əsəb partlayışları
  • Enerji itkisi və tez yorulma
  • Sosial təcrid — dostlardan və ailədən uzaqlaşma
  • Qarnı və ya başı ağrıması kimi fiziki şikayətlər

Valideynlər bu əlamətləri erkən müşahidə etdikdə, problem dərinləşmədən dəstək almaq mümkündür.

Uşağın Depressiyada Olduğu Necə Anlaşılır?

Uşağın davranışlarını, duyğularını və gündəlik vərdişlərini diqqətlə izləmək vacibdir. Aşağıdakı hallar xəbərdarlıq əlaməti ola bilər:

  • Davamlı mənfi fikirlər: “Mən bacarmıram”, “Heç kim məni sevmir” kimi ifadələr
  • Əvvəllər xoşladığı fəaliyyətlərdən tamamilə uzaqlaşma
  • Özünə zərər vermə və ya ümidsizlik barədə danışmaq
  • Yuxu rejimində pozulma və iştahasızlıq

Bu göstəricilər müşahidə olunursa, psixoloq və ya psixiatr dəstəyi almaq lazımdır.

Uşaqlarda Depressiya Qiymətləndirməsi

Mütəxəssislər depressiya dərəcəsini müəyyən etmək üçün “Uşaq Depressiya Ölçüsü” kimi testlərdən istifadə edirlər. Bu testlər sadəcə dəstək vasitəsidir — dəqiq diaqnoz üçün peşəkar mütəxəssis qiymətləndirməsi mütləqdir.

Depressiyada Olan Uşağa Necə Yanaşmaq Lazımdır?

  1. 💬 Dinləyin: Uşağın duyğularını kiçiltməyin, səbir və anlayışla qulaq asın.
  2. ❌ Tənqid etməyin: “Abartma”, “Bunda böyüdüləcək nə var?” kimi cümlələrdən uzaq durun.
  3. ❤️ Dəstək olun: Özünü təhlükəsiz hiss edə biləcəyi bir mühit yaradın.
  4. 👩‍⚕️ Peşəkar yardım alın: Uşaq psixoloqu, oyun terapiyası və ya ailə məsləhəti çox faydalı ola bilər.
  5. 🕰️ Rutin yaradın: Daimi yuxu, qidalanma və oyun cədvəri uşağın emosional tarazlığını bərpa edir.
  6. 🎨 Müsbət fəaliyyətlərə yönəldin: Rəsm, musiqi və təbiətdə gəzintilər kimi fəaliyyətlər əhvalı yüksəldir.

Uşağın Depressiyasının Ailəyə Təsiri

Depressiya yalnız uşağı deyil, bütün ailə dinamikasını dəyişdirir. Valideynlər özlərini çaresiz, narahat və günahkar hiss edə bilərlər. Lakin unutmaq lazımdır ki, uşaqlarda depressiya valideynin günahı deyil — bu vəziyyət çox zaman bioloji, psixoloji və sosial amillərin birləşməsi nəticəsində yaranır.

Uşaqlarda Depressiyanın Səbəbləri

  • Genetik amillər: Ailədə depressiya tarixi varsa, risk artır.
  • Travmatik hadisələr: Boşanma, itki, zorakılıq, istismar kimi təcrübələr.
  • Mühit təsirləri: Məktəbdə problemlər, zorbalıq və ya sosial təcrid.
  • Psixoloji amillər: Özünə inamsızlıq, uğursuzluq hissi, aşağı özqiymət.

Depressiya və Uşağın Gündəlik Həyatı

Depressiyada olan uşaq:

  • Dərslərə diqqətini cəmləməkdə çətinlik çəkə bilər,
  • Dost münasibətlərində soyuma yaşaya bilər,
  • Evdə qapalı və yorğun görünə bilər.

Bu hallar həm akademik, həm də emosional inkişafı mənfi təsir edir.

Uşaqlarda Depressiyanın Müalicəsi

  • 🧩 Psixoterapiya: Oyun terapiyası, bilişsel-davranış terapiyası (BDT) kimi yanaşmalar effektivdir.
  • 👨‍👩‍👧 Ailə məsləhəti: Valideynlərin prosesi birgə izləməsi və uşağa dəstək verməsi müalicəni gücləndirir.
  • 💊 Dərman müalicəsi: Yalnız ciddi hallarda və həkim nəzarəti ilə tətbiq olunur.

Erkən müdaxilə və ailə dəstəyi müalicənin uğur şansını xeyli artırır.

Valideynlərin ən çox maraqlandıqları mövzular

1Uşağımın Psixoloqa Getməli Olduğunu Necə Anlaya Bilərəm?
▾
Hər bir uşaq bəzən çətin davranışlar göstərə bilər.Lakin bu vəziyyət uzun müddət davam edir, uşağınızın gündəlik həyatına, məktəb uğurlarına və ya sosial münasibətlərinə mənfi təsir göstərirsə, mütəxəssis dəstəyi almaq faydalı olar.Məsələn; tez-tez baş verən qəzəb tutmaları, içinə qapanma, güclü narahatlıq, qardaş qısqanclığı, diqqət pozuntusu, altını islatma, dırnaq yemə və ya tiki kimi hallar, mütəxəssis müdaxiləsinin zəruri olduğuna işarə edə bilər.
2Seanslar nə qədər davam edir?
▾
Seanslar, adətən 45–50 dəqiqə davam edir.Bu müddət uşağın yaşına, diqqət səviyyəsinə və görüşün məzmununa əsasən dəyişə bilər.İlk görüşlərdə valideynlə birgə qiymətləndirmə aparıldığı üçün müddət bir qədər fərqli ola bilər.Daimi seanslarda isə uşağın diqqətini itirmədən səmərəli terapiya prosesi təmin etmək üçün 45–50 dəqiqə ən uyğun zamandır.
3Neçə seans tələb olunur?
▾
Dəstək prosesi zamanı seansların sayı, uşağın yaşadığı problemin növünə, dərinliyinə və istifadə olunan terapevtik yanaşmaya görə dəyişə bilər.Bəzi hallarda 8–12 seans kifayət edə bilər, lakin daha mürəkkəb hallarda proses 24 seansa qədər uzana bilər.Travma kimi dərin təsirli vəziyyətlərdə isə daha uzunmüddətli görüşlərə ehtiyac duyula bilər.Seansların davamlı şəkildə keçirilməsi, prosesin səmərəliliyini və müalicənin təsir gücünü artırır.
4İlk görüşdə nə edilir?
▾
İlk görüş adətən valideynlərlə birlikdə keçirilir.Bu görüş zamanı uşağın inkişaf tarixi, qarşılaşdığı çətinliklər və ailənin gözləntiləri ətraflı şəkildə müzakirə olunur.Daha sonra prosesin necə davam edəcəyi barədə məlumat verilir və ailə ilə birlikdə terapiyanın məqsədləri müəyyənləşdirilir.Növbəti seanslarda uşaqla tanışlıq görüşləri keçirilir. Bu mərhələdə etibarlı və təhlükəsiz mühit yaradılır, uşağın özünü ifadə etməsi təşviq olunur və emosional əlaqə formalaşdırılır.
5Uşağım görüşlərə gəlmək istəməzsə nə olar?
▾
Bəzi uşaqlar ilk mərhələdə yeni mühitə daxil olarkən və ya tanımadığı bir mütəxəssislə görüşərkən çəkingən davrana bilərlər.Bu tamamilə təbii bir vəziyyətdir.Görüşlər zamanı oyun, rəsm, hekayə və yaradıcılıq fəaliyyətləri vasitəsilə uşaq üçün təhlükəsiz, səmimi və dəstəkləyici bir mühit yaradılır.Zəruri hallarda, ilk seanslarda valideynin qısa müddətli iştirakı da təmin edilə bilər.
6Valideynlər də görüşlərdə iştirak edirmi?
▾
Terapiya prosesi yalnız uşaqla məhdudlaşmır; ailə ilə əməkdaşlıq böyük əhəmiyyət daşıyır. Müntəzəm aralıqlarla keçirilən valideyn görüşmələri zamanı seanslardakı irəliləyiş müzakirə olunur və ev şəraitində tətbiq oluna biləcək tövsiyələr verilir.
7Onlayn görüş mümkündürmü?
▾
Uşaqlarla aparılan seanslar, imkan daxilində üzbəüz şəkildə həyata keçirilir. Lakin valideynlərlə olan görüşlər həm onlayn, həm də üzbəüz formatda keçirilə bilər.

Övladınız üçün dəyişimin ilk addımını atmağa hazırsınızmı?

Bizimlə əlaqə saxlayın