Məktəb Qorxusu (Fobiyası): Əlamətləri, Səbəbləri və Həll Yolları

Məktəb, uşaqların yalnız akademik biliklər qazandığı deyil, həm də sosial bacarıqlarının formalaşdığı mühüm bir mühitdir. Lakin bəzi uşaqlar üçün məktəb, öyrənmə və ünsiyyət qurma yeri olmaqdan çox, qorxu və narahatlıq mənbəyinə çevrilə bilər. Bu vəziyyət uşaqlarda məktəb fobiyası (məktəb qorxusu) adlanır.

Məktəb fobiyası, uşağın məktəbə getməkdən həddindən artıq qorxması, güclü narahatlıq hiss etməsi və buna görə davamlı şəkildə məktəbə getməkdə çətinlik çəkməsi ilə xarakterizə olunur. Həm valideynlər, həm də müəllimlər üçün bu dövr çətin və emosional cəhətdən yorucu ola bilər. Ancaq doğru yanaşma və psixoloji dəstək ilə bu problemin tamamilə aradan qaldırılması mümkündür.

Görüş Təyin Et Tez-Tez Verilən Suallar
🔒 Məxfilik və Etik Prinsiplər
🎓 Uşaq Psixoloqu
🗓 ️İlk Görüş: Qiymətləndirme

Uşaqlarda Məktəb Fobiyası Nədir?

Uşaqlarda məktəb fobiyası, adətən ibtidai sinif yaşlarında ortaya çıxan, uşağın məktəbə getmək istəməməsi, məktəbə dair güclü qorxu və narahatlıq hissi yaşaması ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Məktəbə getmə vaxtı yaxınlaşdıqda uşaqda tez-tez mədə bulanması, baş ağrısı və ya digər fiziki narahatlıqlar müşahidə oluna bilər.

Bu vəziyyət sadəcə keçici bir istəksizlik deyil. Məktəb fobiyası uzunmüddətli davam edir və uşağın həm akademik nailiyyətlərinə, həm də sosial inkişafına mənfi təsir göstərə bilər.

Çocuklarda kaygı üzerine görsel

Uşaqlarda Məktəb Fobiyasının Səbəbləri

  • Ayrılıq narahatlığı: Uşağın valideynlərindən ayrılmaqda çətinlik çəkməsi.
  • Yeni mühit qorxusu: Məktəbin ilk günü və ya müəllim dəyişikliyi kimi dəyişikliklər.
  • Akran münasibətləri: Dostlarla yaşanan gərginliklər və ya zorakılıq halları.
  • Akademik təzyiq: Uğursuzluq qorxusu və ailə tərəfindən yüksək gözləntilər.
  • Keçmiş təcrübələr: Uşağın məktəbdə daha əvvəl yaşadığı mənfi bir hadisə.

Uşaqlarda Məktəb Fobiyasının Əlamətləri

Məktəb fobiyasını müəyyən etmək üçün aşağıdakı əlamətlərə diqqət etmək lazımdır:

  • Səhər məktəbə getməzdən əvvəl mədə bulanması, qarın ağrısı və ya digər fiziki şikayətlər
  • Məktəbə getməmək üçün ağlama və ya qəzəb tutmaları
  • Məktəbdən danışıldıqda narahatlıq və ya panik hissi
  • Yuxu pozğunluqları və kabuslar
  • Dərs nailiyyətlərində azalma

Bu əlamətlər tez-tez təkrarlanırsa, bu uşağınızda məktəb fobiyasının inkişaf etdiyinə işarə ola bilər.

Məktəb Fobiyası Olan Uşağa Necə Davranmaq Lazımdır?

Valideynlərin ən çox düşündüyü sual budur: “Məktəb qorxusu olan uşağa necə yanaşmaq lazımdır?” İşte mütəxəssis tövsiyələri:

  1. Empati qurun: Uşağınızın qorxusunu anlamağa çalışın, hisslərini kiçiltməyin.
  2. Sakit qalın: Valideynin panikası uşağın narahatlığını artırır.
  3. Addım-addım alışdırın: Uşağı qısa müddətli məktəb ziyarətləri ilə tədricən uyğunlaşdırın.
  4. Müsbət danışın: Məktəbi cəza yeri kimi deyil, təhlükəsiz bir mühit kimi təqdim edin.
  5. Güvən verin: “Mən buradayam, səni almağa gələcəyəm.” kimi cümlələrlə uşağı sakitləşdirin.
  6. Peşəkar dəstək alın: Əgər vəziyyət uzunmüddətli davam edirsə, uşaq psixoloquna müraciət edin.

Məktəb Fobiyası Olan Uşağa Müəllim Necə Davranmalıdır?

  • Uşağı məcbur etmədən, anlayışla yanaşmalıdır.
  • Sinifdə özünü təhlükəsiz hiss etməsinə şərait yaratmalıdır.
  • Kiçik məsuliyyətlər verərək özünə inamını artırmalıdır.
  • Dost münasibətlərini inkişaf etdirməsinə dəstək olmalıdır.
  • Valideynlərlə mütəmadi əlaqə saxlayaraq birgə həll planı tətbiq etməlidir.

Uşaqlarda Məktəb Fobiyasının Qarşısını Almaq Üçün Tövsiyələr

  • Məktəbə başlamazdan əvvəl uşağı məktəb mühitinə alışdırın.
  • Müəllim və məktəb haqqında müsbət danışın.
  • Uşağın narahatlıqlarını dinləyin və onları ciddiyə alın.
  • Məktəbi cəza vasitəsi kimi istifadə etməyin.
  • Məktəbdən kənarda da uşağın sosiallaşmasını təşviq edin.

Məktəb qorxusu keçici ola bilər

Bir çox uşaq, məktəb həyatının ilk mərhələlərində narahatlıq keçirə bilər. Bu vəziyyət çox vaxt müvəqqəti xarakter daşıyır və uşağın uyğunlaşması ilə azalır. Lakin narahatlıq uzun müddət davam edir və gündəlik həyatı təsir etməyə başlayırsa, mütləq peşəkar psixoloji dəstək almaq lazımdır.

Valideynlərin ən çox maraqlandıqları mövzular

1Uşağımın Psixoloqa Getməli Olduğunu Necə Anlaya Bilərəm?
▾
Hər bir uşaq bəzən çətin davranışlar göstərə bilər.Lakin bu vəziyyət uzun müddət davam edir, uşağınızın gündəlik həyatına, məktəb uğurlarına və ya sosial münasibətlərinə mənfi təsir göstərirsə, mütəxəssis dəstəyi almaq faydalı olar.Məsələn; tez-tez baş verən qəzəb tutmaları, içinə qapanma, güclü narahatlıq, qardaş qısqanclığı, diqqət pozuntusu, altını islatma, dırnaq yemə və ya tiki kimi hallar, mütəxəssis müdaxiləsinin zəruri olduğuna işarə edə bilər.
2Seanslar nə qədər davam edir?
▾
Seanslar, adətən 45–50 dəqiqə davam edir.Bu müddət uşağın yaşına, diqqət səviyyəsinə və görüşün məzmununa əsasən dəyişə bilər.İlk görüşlərdə valideynlə birgə qiymətləndirmə aparıldığı üçün müddət bir qədər fərqli ola bilər.Daimi seanslarda isə uşağın diqqətini itirmədən səmərəli terapiya prosesi təmin etmək üçün 45–50 dəqiqə ən uyğun zamandır.
3Neçə seans tələb olunur?
▾
Dəstək prosesi zamanı seansların sayı, uşağın yaşadığı problemin növünə, dərinliyinə və istifadə olunan terapevtik yanaşmaya görə dəyişə bilər.Bəzi hallarda 8–12 seans kifayət edə bilər, lakin daha mürəkkəb hallarda proses 24 seansa qədər uzana bilər.Travma kimi dərin təsirli vəziyyətlərdə isə daha uzunmüddətli görüşlərə ehtiyac duyula bilər.Seansların davamlı şəkildə keçirilməsi, prosesin səmərəliliyini və müalicənin təsir gücünü artırır.
4İlk görüşdə nə edilir?
▾
İlk görüş adətən valideynlərlə birlikdə keçirilir.Bu görüş zamanı uşağın inkişaf tarixi, qarşılaşdığı çətinliklər və ailənin gözləntiləri ətraflı şəkildə müzakirə olunur.Daha sonra prosesin necə davam edəcəyi barədə məlumat verilir və ailə ilə birlikdə terapiyanın məqsədləri müəyyənləşdirilir.Növbəti seanslarda uşaqla tanışlıq görüşləri keçirilir. Bu mərhələdə etibarlı və təhlükəsiz mühit yaradılır, uşağın özünü ifadə etməsi təşviq olunur və emosional əlaqə formalaşdırılır.
5Uşağım görüşlərə gəlmək istəməzsə nə olar?
▾
Bəzi uşaqlar ilk mərhələdə yeni mühitə daxil olarkən və ya tanımadığı bir mütəxəssislə görüşərkən çəkingən davrana bilərlər.Bu tamamilə təbii bir vəziyyətdir.Görüşlər zamanı oyun, rəsm, hekayə və yaradıcılıq fəaliyyətləri vasitəsilə uşaq üçün təhlükəsiz, səmimi və dəstəkləyici bir mühit yaradılır.Zəruri hallarda, ilk seanslarda valideynin qısa müddətli iştirakı da təmin edilə bilər.
6Valideynlər də görüşlərdə iştirak edirmi?
▾
Terapiya prosesi yalnız uşaqla məhdudlaşmır; ailə ilə əməkdaşlıq böyük əhəmiyyət daşıyır. Müntəzəm aralıqlarla keçirilən valideyn görüşmələri zamanı seanslardakı irəliləyiş müzakirə olunur və ev şəraitində tətbiq oluna biləcək tövsiyələr verilir.
7Onlayn görüş mümkündürmü?
▾
Uşaqlarla aparılan seanslar, imkan daxilində üzbəüz şəkildə həyata keçirilir. Lakin valideynlərlə olan görüşlər həm onlayn, həm də üzbəüz formatda keçirilə bilər.

Övladınız üçün dəyişimin ilk addımını atmağa hazırsınızmı?

Bizimlə əlaqə saxlayın