Uşaqlarda Qəzəb Tutmaları: Səbəbləri və Həll Yollarıı

Marketdə istədiyi alınmadığı üçün yerə uzanıb ağlayan və ya oyuncaqlarını ataraq reaksiya göstərən bir uşaq gördüyünüzdə, çox güman ki, qəzəb tutması yaşayan bir uşaqla qarşılaşmısınız.Bu vəziyyət bir çox valideynin gündəlik həyatında tez-tez rast gəldiyi səhnələrdən biridir.Xüsusilə 3 yaş dövründə müşahidə olunan qəzəb tutmaları, inkişaf prosesinin təbiətinə uyğun bir mərhələ hesab olunur.Lakin bu tutmalar yalnız 3 yaşla məhdudlaşmır — daha böyük yaşlarda da fərqli intensivliklərlə özünü göstərə bilər.Bəs uşaqlarda qəzəb tutması nədən yaranır və bu vəziyyətdə valideyn necə davranmalıdır?

Görüş Təyin Et Tez-Tez Verilən Suallar
🔒 Məxfilik və Etik Prinsiplə
🎓 Uşaq Psixoloqu
🗓 ️️İlk Görüş: Qiymətləndirm

Uşaqda Qəzəb Tutması Nədir?

Uşaqda qəzəb tutması — uşağın istədiyi baş vermədikdə və ya duyğularını ifadə etməkdə çətinlik çəkdiyi zaman göstərdiyi güclü emosional reaksiya halıdır. Ağlama, qışqırma, yerə uzanma, təpik atma və hətta əşyaları atmaq bu tutmaların tipik davranış formalarındandır.

Bu tutmalar uşağın özünü ifadə etmə üsuludur və erkən uşaqlıq dövründə normal hesab olunur.

Çocuklarda kaygı üzerine görsel

Uşaqlarda Qəzəb Tutmalarının Səbəbləri

Uşaqda qəzəb tutması nədən yaranır?” sualının cavabı yaş dövrünə görə dəyişsə də, ümumi səbəblər bunlardır:

  • Müstəqillik qazanmaq istəyi
  • Ünsiyyət bacarıqlarının yetərsizliyi
  • Diqqət və sevgi ehtiyacı
  • Yorğunluq, aclıq, yuxusuzluq
  • Qardaş qısqanclığı, məktəb stressi, ailədaxili gərginlik

2–3 Yaş Uşaqlarında Qəzəb Tutmaları

  • Əlamətlər: Ağlama, yerə uzanma, qışqırma, oyuncaqları atmaq.
  • Səbəblər: İfadə bacarıqlarının məhdudluğu, qadağalar, aclıq və yorğunluq.
  • Yanaşma: Sakit qalın, diqqətini başqa istiqamətə yönəldin, kiçik seçimlər etməsinə icazə verin.

4 Yaş Uşaqlarında Qəzəb Tutmaları

  • Əlamətlər: Davamlı “Mən edəcəm” demə, qaydalara qarşı çıxma.
  • Səbəblər: Sərhədləri yoxlamaq, nəzarəti ələ almaq istəyi.
  • Yanaşma: Güc mübarizəsinə girməyin, alternativlər təqdim edin, kiçik məsuliyyətlər verin.

5–6 Yaş Uşaqlarında Qəzəb Tutmaları

  • Əlamətlər: Dostlarla mübahisə, müəllimə qarşı inad, evdə qarşıdurma.
  • Səbəblər: Qaydalar, qardaş qısqanclığı, diqqət çəkmə tələbi.
  • Yanaşma: Dəqiq qaydalar müəyyən edin, müsbət davranışlarını tərifləyin, səbirli olun.

7–8 Yaş Uşaqlarında Qəzəb Tutmaları

  • Əlamətlər: DMübahisələrə girmək, qaydaları sorğulamaq, qışqırmaq.
  • Səbəblər: Həmyaşıd təsiri, dərs təzyiqi, valideyn avtoritetinə qarşı reaksiya.
  • Yanaşma: Fikirlərinə hörmət edin, avtoritar davranmayın, əməkdaşlığı təşviq edin.

Qəzəb Tutması Keçirən Uşaq

Qəzəb tutması yaşayan uşaq nəzarətsiz görünə bilər, lakin bu davranış şüurlu bir seçim deyil.

  • Uşağın təhlükəsizliyini təmin edin.
  • Tutma zamanı mübahisəyə girməyin.
  • Sakitləşdikdən sonra duyğuları barədə danışmasına şərait yaradın.

Qəzəb Tutması Keçirən Uşağa Necə Davranmaq Lazımdır?

  1. Sakit olun, qəzəblə cavab verməyin.
  2. Duyğularını qəbul edin: “Sənin əsəbləşdiyini görürəm.”
  3. Qəbul edilməyən davranışlara aydın sərhədlər qoyun.
  4. Tutmadan sonra danışaraq alternativ həll yolları tapın.

Qəzəb Tutmalarının Qarşısını Almaq Üçün Tövsiyələr

  • Müntəzəm yuxu və qidalanma rejimi yaradın.
  • Uşağa seçim imkanı verin.
  • Həddindən artıq qadağalardan qaçın, aydın, amma çevik qaydalar müəyyən edin.
  • Uşağınızla keyfiyyətli zaman keçirin.
  • Tutma xaricində müsbət davranışlarını möhkəmləndirin.

Qəzəb Tutması Bir Öyrənmə İmkanıdır

Bəli, qəzəb tutmaları bəzən çətin ola bilər, lakin eyni zamanda öyrənmə fürsətidir. Çünki uşaq bu prosesdə:

  • Duyğularını tanımağı,
  • Qəzəbini idarə etməyi,
  • Sərhədləri qəbul etməyi öyrənir.

Valideynlərin ən çox maraqlandıqları mövzular

1Uşağımın Psixoloqa Getməli Olduğunu Necə Anlaya Bilərəm?
▾
Hər bir uşaq bəzən çətin davranışlar göstərə bilər.Lakin bu vəziyyət uzun müddət davam edir, uşağınızın gündəlik həyatına, məktəb uğurlarına və ya sosial münasibətlərinə mənfi təsir göstərirsə, mütəxəssis dəstəyi almaq faydalı olar.Məsələn; tez-tez baş verən qəzəb tutmaları, içinə qapanma, güclü narahatlıq, qardaş qısqanclığı, diqqət pozuntusu, altını islatma, dırnaq yemə və ya tiki kimi hallar, mütəxəssis müdaxiləsinin zəruri olduğuna işarə edə bilər.
2Seanslar nə qədər davam edir?
▾
Seanslar, adətən 45–50 dəqiqə davam edir.Bu müddət uşağın yaşına, diqqət səviyyəsinə və görüşün məzmununa əsasən dəyişə bilər.İlk görüşlərdə valideynlə birgə qiymətləndirmə aparıldığı üçün müddət bir qədər fərqli ola bilər.Daimi seanslarda isə uşağın diqqətini itirmədən səmərəli terapiya prosesi təmin etmək üçün 45–50 dəqiqə ən uyğun zamandır.
3Neçə seans tələb olunur?
▾
Dəstək prosesi zamanı seansların sayı, uşağın yaşadığı problemin növünə, dərinliyinə və istifadə olunan terapevtik yanaşmaya görə dəyişə bilər.Bəzi hallarda 8–12 seans kifayət edə bilər, lakin daha mürəkkəb hallarda proses 24 seansa qədər uzana bilər.Travma kimi dərin təsirli vəziyyətlərdə isə daha uzunmüddətli görüşlərə ehtiyac duyula bilər.Seansların davamlı şəkildə keçirilməsi, prosesin səmərəliliyini və müalicənin təsir gücünü artırır.
4İlk görüşdə nə edilir?
▾
İlk görüş adətən valideynlərlə birlikdə keçirilir.Bu görüş zamanı uşağın inkişaf tarixi, qarşılaşdığı çətinliklər və ailənin gözləntiləri ətraflı şəkildə müzakirə olunur.Daha sonra prosesin necə davam edəcəyi barədə məlumat verilir və ailə ilə birlikdə terapiyanın məqsədləri müəyyənləşdirilir.Növbəti seanslarda uşaqla tanışlıq görüşləri keçirilir. Bu mərhələdə etibarlı və təhlükəsiz mühit yaradılır, uşağın özünü ifadə etməsi təşviq olunur və emosional əlaqə formalaşdırılır.
5Uşağım görüşlərə gəlmək istəməzsə nə olar?
▾
Bəzi uşaqlar ilk mərhələdə yeni mühitə daxil olarkən və ya tanımadığı bir mütəxəssislə görüşərkən çəkingən davrana bilərlər.Bu tamamilə təbii bir vəziyyətdir.Görüşlər zamanı oyun, rəsm, hekayə və yaradıcılıq fəaliyyətləri vasitəsilə uşaq üçün təhlükəsiz, səmimi və dəstəkləyici bir mühit yaradılır.Zəruri hallarda, ilk seanslarda valideynin qısa müddətli iştirakı da təmin edilə bilər.
6Valideynlər də görüşlərdə iştirak edirmi?
▾
Terapiya prosesi yalnız uşaqla məhdudlaşmır; ailə ilə əməkdaşlıq böyük əhəmiyyət daşıyır. Müntəzəm aralıqlarla keçirilən valideyn görüşmələri zamanı seanslardakı irəliləyiş müzakirə olunur və ev şəraitində tətbiq oluna biləcək tövsiyələr verilir.
7Onlayn görüş mümkündürmü?
▾
Uşaqlarla aparılan seanslar, imkan daxilində üzbəüz şəkildə həyata keçirilir. Lakin valideynlərlə olan görüşlər həm onlayn, həm də üzbəüz formatda keçirilə bilər.

Övladınız üçün dəyişimin ilk addımını atmağa hazırsınızmı?

Bizimlə əlaqə saxlayın