Narahatlıq Pozuntusu Nədir?

Gündəlik həyatda hər birimiz zaman-zaman narahatlıq və ya həyəcan hiss edirik. Yeni məktəbə başlamaq, imtahana girmək və ya dost münasibətlərində çətinlik yaşamaq kimi hallarda uşaqların narahatlıq keçirməsi tamamilə normaldır. Lakin bu narahatlıqlar davamlı xarakter alır, uşağın gündəlik həyatına mənfi təsir göstərir və funksionallığını pozursa, bu hal artıq narahatlıq pozuntusu kimi qiymətləndirilir.

Uşaqlarda müşahidə olunan narahatlıq pozuntuları onların oyun oynamaq, öyrənmək və sosial münasibətlər qurmaq kimi əsas inkişaf sahələrinə də təsir edə bilər.

Stress və Narahatlıq Pozuntusu Əlamətləri

Uşaqlarda stress və narahatlıq pozuntusu çox zaman bir-biri ilə qarışdırılır. Stress, adətən müəyyən bir hadisə və ya çətin vəziyyət qarşısında yaranır. Narahatlıq pozuntusu isə, açıq şəkildə bir təhlükə olmadan belə davam edən güclü narahatlıq halıdır. Əgər uşağınız gündəlik həyatda davamlı narahat və gərgin görünürsə, bu sadəcə keçici bir stress deyil, anksiyete pozuntusu ola bilər.

Uşaqlarda Narahatlıq Pozuntusu

Uşaqlarda narahatlıq pozuntusu, xüsusilə məktəbəqədər və ibtidai sinif yaşlarında tez-tez rast gəlinən bir vəziyyətdir. Bu dövrdə uşaq ayrılıq narahatlığı yaşayabilir və ya sosial mühitlərdə özünü ifadə etməkdə çətinlik çəkə bilər. Bəzi uşaqlarda bu hal sosial anksiyete şəklində müşahidə olunur — məsələn, dostlarının yanında danışa bilməmək, sinifdə cavab verə bilməmək və ya ictimai yerlərdə həddindən artıq çəkingənlik göstərmək.

Anksiyete Nədir?

Anksiyete — insanın gündəlik həyatına təsir edən güclü narahatlıq, qorxu və hüzursuzluq vəziyyətidir. Uşaqlarda da böyüklərdə olduğu kimi fərqli formalarda özünü göstərə bilər.

Anksiyetenin Əlamətləri Nələrdir?

Uşaqlarda müşahidə olunan anksiyete əlamətləri aşağıdakılardır:

• Ürək döyüntülərinin sürətlənməsi, nəfəs darlığı
• Əllərdə titrəmə, tərləmə
• Hadisələri daim pis nəticələrlə təsəvvür etmə
• Uğursuzluq qorxusu
• Cəmiyyət içində danışa bilməmək

Əgər “anksiyete əlamətləri nələrdir?” deyə araşdırırsınızsa, bu göstəricilərə diqqət etmək uşağınızın ruhi sağlamlığı üçün önəmlidir.

Anksiyete Testi

Narahatlığın dərəcəsini müəyyən etmək üçün mütəxəssis psixoloqlar tərəfindən aparılan anksiyete testləri, uşağın yaşadığı narahatlığın səviyyəsini qiymətləndirməyə kömək edir. Lakin bu testlər təkbaşına diaqnoz üçün deyil, klinik qiymətləndirməni dəstəkləmək məqsədilə istifadə olunur.

Narahatlıq Pozuntusunun Səbəbləri

Uşaqlarda narahatlıq pozuntusunun tək bir səbəbi yoxdur. Genetik meyllər, ailədaxili münasibətlər, məktəb təcrübələri, travmatik hadisələr və uşağın xasiyyət xüsusiyyətləri bu vəziyyətə təsir göstərə bilər. Məsələn, həddindən artıq qoruyucu valideyn münasibəti və ya tənqidedici ailə mühiti uşaqlarda narahatlıq səviyyəsini artıra bilər.

Narahatlıq Pozuntusu Necə Aradan Qaldırılır?

Narahatlıq pozuntusu bəzən öz-özünə keçməyə bilər; lakin doğru terapiya üsulları ilə böyük ölçüdə yaxşılaşma mümkündür. Bilişsel-davranış terapiyası kimi yanaşmalar uşağın narahatlıqla mübarizə aparmasına kömək edir. Bəzi hallarda psixiatr tərəfindən təyin olunan dərman müalicəsi də terapiyaya əlavə edilə bilər, lakin bu yalnız mütəxəssis dəyərləndirməsindən sonra mümkündür. Ailələrin özbaşına dərman istifadəsi qətiyyən tövsiyə edilmir.

Narahatlıq Pozuntusunun Müalicəsi

Müalicə uşağın yaşına, əlamətlərinə və fərdi ehtiyaclarına uyğun şəkildə planlaşdırılır. Terapiya prosesində uşağa narahatlıqlarını tanımaq, düşüncələrini idarə etmək və mübarizə bacarıqları qazanmaq öyrədilir. Valideynlərin də bu prosesdə aktiv iştirakı, müalicənin uğur səviyyəsini artırır.

Anksiyete Necə Keçir?

Erkən müdaxilə və peşəkar dəstək vasitəsilə mümkündür. Uşaqlara emosiyalarını ifadə etmək imkanı yaratmaq, təhlükəsiz mühit təmin etmək və lazım gəldikdə psixoloji yardım almaq prosesi xeyli asanlaşdırır.